Aspekt prawny
Każda osoba fizyczna także występująca jako wspólnik w
spółce cywilnej rozpoczynająca
działalność gospodarczą musi ją zarejestrować oczywiście przepisy wyłączają
rolników, którzy nie mają obowiązku rejestrowania działalności w zakresie upraw rolnych oraz
chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa
śródlądowego, a także wynajmowania pokoi
i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży domowych posiłków i
świadczenia podobnych usług związanych z pobytem turystów w gospodarstwie rolnym.
W przypadku wyboru formy opodatkowania dla działalności
gospodarczej jedynie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
indywidualnie bądź w formie spółki lub uzyskujące przychody z najmu mają prawo
do wyboru formy opodatkowania. Inne osoby fizyczne oraz osoby prawne i
jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej rozliczają się
wyłącznie na zasadach ogólnych oraz według podatku dochodowego od osób prawnych
stosownie do swojego statusu.
W formie karty podatkowej mogą być tylko opodatkowani tak
zwani drobni przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gastronomiczną oraz
także w zakresie niektórych wolnych zawodów. Uproszczoną formę rozliczania się
z urzędem skarbowym stanowi ryczałt ewidencjonowany ale w tej metodzie mogą się
rozliczać przedsiębiorcy prowadzący i wykonywujący niektóre wolne zawody, oraz
jeśli dalej kontynuują swoją działalność a obroty nie przekroczyły kwoty
150 000 euro. Rozliczenia według podatku liniowego 19 % nie mogą wybrać
jedynie osoby, które w ramach swojej działalności gospodarczej świadczą usługi na rzecz byłego pracodawcy,
jakie w roku podatkowym lub w roku poprzednim wykonywały w ramach stosunku
pracy u danego przedsiębiorcy.
Dochód uzyskiwany z działalności gospodarczej osób
fizycznych i spółek osobowych z wyłączeniem spółek kapitałowych , jest
zawsze dochodem osobistym podatnika PIT, który rozliczamy i opodatkowujemy
według jednej z omówionych wcześniej
metod. Wszystkie limity przesądzające o konieczności wyboru formy opodatkowania
dochodu lub rodzaju prowadzonej księgowości określane są w euro i od kilku lat
pozostają nie zmienione.
Działalność gospodarcza albo pozarolnicza działalność
gospodarcza- oznacza działalność zarobkową: wytwórczą, budowlaną, handlową,
usługową, polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze
złóż, polegającej na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i
prawnych. Prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób
zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane
do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art.10 ust. 1 pkt 1,2, i 4-9 ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od
całości swoich dochodów, przychodów bez względu na miejsce położenia źródeł
przychodów tak zwany nieograniczony obowiązek podatkowy.
Każdy krajowy podmiot gospodarczy prowadzący działalność
gospodarczą na terenie Polski podlega zasadom opodatkowania obowiązującym w danym
kraju. Podstawy prawne nakładania podatków w Polsce są zawarte w Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Konstytucja określa między innymi, że nakładanie oraz określenie podatków może w Polsce następować tylko w formie ustawy.
Polskie prawo podatkowe przewiduje dwie formy
opodatkowania dochodów działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby
fizyczne oraz spółki cywilne i
osobowe tych osób. Opodatkowanie na zasadach ogólnych, którego źródłem prawa
jest Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz na zasadach podatku
liniowego. Podstawą opodatkowania jest w tym przypadku dochód, którego zasady
wyznaczania i opodatkowania zostały przybliżone w rozdziale pierwszym. Druga
forma opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej to dwa rodzaje ryczałtu
który uregulowany jest Ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Ustawa ta w odniesieniu do
działalności gospodarczej dopuszcza dwie możliwości opodatkowania dochodów:
karta podatkowa oraz ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, także omówionych
dokładnie w rozdziale pierwszym.
Możliwość wyboru formy opodatkowania uzależniona jest od
dwóch czynników: rodzaju prowadzonej działalności oraz skali prowadzonej
działalności mierzonej wysokością przychodów oraz wielkością zatrudnienia.
Biorąc to pod uwagę trzeba zaznaczyć że założenie ksiąg rachunkowych to znaczy
prowadzenie pełnej księgowości jest obowiązkowe dla osób fizycznych, spółek
cywilnych, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich, spółdzielni
socjalnych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaż towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok
obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej
1 200 000 euro. Po przeliczeniu na złote jest to kwota
5 067 120 zł. Kwoty wyrażone w euro
przelicza się na walutę polską według średniego kursu euro ogłaszanego
przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu 30 września roku
poprzedzającego rok obrotowy. Więc
zanim się weźmiemy za wybór metody opodatkowania musimy się zaznajomić z
przepisami jaką metodę możemy wybrać do danej działalności gospodarczej, którą
zamierzamy prowadzić.
Aspekt finansowy
Aspekt
finansowy jest chyba jednym z najważniejszych kryteriów, które bierzemy pod
uwagę wybierając formę opodatkowania, ponieważ wysokość opodatkowania i kwoty
podatku jaki przyjdzie płacić przy danej działalności gospodarczej jest
podstawowym kryterium wyboru danej formy opodatkowania dlatego dopiero gdy
przejdziemy już przez mozolną procedurę wybrania formy opodatkowania to musimy
się też liczyć z innymi kwestiami finansowymi jej wyboru, ponieważ w zależności
od wybranej metody będziemy też potrzebować programu księgowego dzięki któremu
będziemy ewidencjonować naszą działalność gospodarczą a jak widać poniżej ceny
programów księgowych są bardzo zróżnicowane w zależności od formy podatkowej
jaką wybraliśmy, oczywiście że najwięcej zapłacimy za program dla pełnej
księgowości, ale cena wynika z jego złożoności i skomplikowanych procedur
ewidencyjnych. Poniżej przedstawiłam parę programów księgowych ich opis i cenę za
który moglibyśmy go nabyć, w zależności jaką wcześniej formę opodatkowania
wybraliśmy.
Przykłady
cen za programy księgowe do prowadzenia ewidencji księgowej przedsiębiorstwa
Tabela 4 Przykładowe ceny programów
księgowych
Nazwa
programu księgowego
|
Cena
danego programu
|
Rachmistrz GT
|
488,00
|
RAKSSQL Finanse i Księgowość
|
1,590,00
|
Ala- mała księgowość
|
354,00
|
Ramzes Księgi Handlowe
|
1,450,00
|
Rewizor GT
|
1,199,00
|
SYMFONIA Finanse i Księgowość
Premium
|
1,970,00
|
SYMFONIA Mała Księgowość Premium
|
690,00
|
Ramzes Ryczałt
|
280,00
|
Źródło:
opracowanie własne
Druga ważna
kwestia to czy sami będziemy prowadzić księgowość naszej firmy, trochę
ryzykowny wybór chyba że mamy do tego kwalifikacji, czy zatrudnimy księgowego
na etat lub część etatu do firmy, dobra rzecz mamy na miejscu pomoc w trudnych sytuacjach podatkowych i na
bieżąco informację o sytuacji finansowej naszej firmy, no ale to się wiąże też
z dodatkowymi obciążeniami finansowymi nie tylko pensja dla księgowego ale
także opłacenie od niej ZUS-u oraz podatku dochodowego od pracownika, nie
zapomnijmy także o naszym ZUS-ie jako właściciela, który jest też dla nas dużym
obciążeniem finansowym.
Możemy oczywiście zlecić prowadzenie spraw księgowych naszej firmy
odpowiedniemu biuru rachunkowemu, poniżej przedstawiam przykładowy cennik usług
biura rachunkowego, to też spory wydatek ale na pewno konieczny, bez tego
prowadzenie działalności gospodarczej i rozliczanie się z urzędami będzie
bardzo trudne i ryzykowne,
przecież chcemy prowadzić ją zgodnie z przepisami prawnymi i podatkowymi.
Wysokość składek na
ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych *
Tabela 5 Składki ubezpieczeń społecznych
za 2010 rok
Rodzaj składki oraz konto
|
Z dobrowolnym ubezpieczeniem
chorobowym
|
Bez dobrowolnego ubezpieczenia
chorobowego |
Ubezpieczenia społeczne **
konto: 83 1010 1023 0000 2613
9510 0000
|
559,49 zł
|
513,24 zł
|
Ubezpieczenie zdrowotne
konto: 78 1010 1023 0000 2613 9520 0000
|
233,32 zł
|
233,32 zł
|
Fundusz Pracy
konto: 73 1010 1023 0000 2613 9530 0000
|
46,25 zł
|
46,25 zł
|
Źródło : www. mf.gov.pl
* dotyczy osób prowadzących pozarolniczą
działalność, dla których minimalną podstawę wymiaru stanowi kwota 1887,60 zł
(60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do
ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na rok 2010)
** kwota składki na ubezpieczenie wypadkowe
obliczona stopą procentową w wysokości 1,67% obowiązującą od 1 kwietnia 2009
r., właściwą dla płatników składek zgłaszających w poprzednim roku
kalendarzowym do ubezpieczenia wypadkowego przeciętnie miesięcznie nie więcej
niż 9 osób. W okresie od 1 kwietnia 2006 r. do 31 marca 2009 r. stopa
procentowa dla takich płatników wynosiła 1,8%.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla
tych osób w 2010 r. stanowi
zadeklarowana kwota, nie niższa niż 395,10
zł (30% kwoty minimalnego
wynagrodzenia w 2010 r.). Możemy z nich korzystać tylko przez okres dwóch lat
od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej i to pod warunkiem, że
wcześniej w okresie pięciu lat nie prowadziliśmy żadnej działalności
gospodarczej.
Za 2010 r.
składka na ubezpieczenia społeczne wyżej wymienionych osób nie może być niższa
niż:
Tabela 6 Składki
na ubezpieczenie społeczne w 2010 roku
korzystające z ulgi ZUS na dwa lata
77,12 zł
|
(tj. 19,52%) na
ubezpieczenie emerytalne
|
23,71 zł
|
(tj. 6%) na
ubezpieczenia rentowe
|
9,68 zł
|
(tj. 2,45%) na
ubezpieczenie chorobowe
|
Źródło: www. mf.gov.pl
Dla wszystkich ubezpieczonych wysokość składek na poszczególne
ubezpieczenia od 1 stycznia 1999 r. wynosi:
Tabela 7 Składki
procentowe ubezpieczeń społecznych
ubezpieczenie
emerytalne
|
19,52% podstawy wymiaru
|
ubezpieczenia rentowe
|
|
- od 1.01.1999 r. do
30.06.2007 r.
|
13,00% podstawy wymiaru
|
- od 1.07.2007 r. do
31.12.2007 r.
|
10,00% podstawy wymiaru
|
- od 1 stycznia 2008 r.
|
6,00% podstawy wymiaru
|
ubezpieczenie chorobowe
|
2,45% podstawy wymiaru
|
ubezpieczenie
wypadkowe:
|
|
- od 1.01.1999 r. do
31.12.2002 r.
|
1,62% podstawy wymiaru
|
- od 1.01.2003 r. do
31.03.2006 r.
|
od 0,97% do 3,86% podstawy wymiaru
|
- od 1.04.2006 r. do
31.03.2007 r.
|
od 0,90% do 3,60% podstawy wymiaru
|
- od 1.04.2007 r. do
31.03.2009 r.
|
od 0,67% do 3,60% podstawy wymiaru
|
- od 1.04.2009 r.
|
od 0,67% do 3,33% podstawy wymiaru
|
Źródło: www. mf.gov.pl
Jak widzimy zarówno składki za nasze ubezpieczenie jako
właściciela firmy i składki odprowadzane od pracowników, procentowo są takie
same, kwotą minimalnego wynagrodzenia w 2010 roku dla pracującego na pełen etat
jest kwota 1,317,00, od której odprowadzamy ZUS oraz podatek dochodowy
wyliczony według skali progresywnej, którą tabelę zamieściłam w rozdziale
pierwszym omawiając metodę opodatkowania na zasadach ogólnych.
Poniżej przedstawiam przykładowy cennik za usługi księgowe
według różnych form podatkowych.
Tabela 8 Przykładowy cennik usług
księgowych
KLIENCI POSIADAJĄCY UMOWY O PROWADZENIE URZĄDZEŃ KSIĘGOWYCH
(OPŁATA W FORMIE RYCZAŁTU)
|
PROWADZENIE EWIDENCJI PRZYCHODÓW BEZ EWIDENCJI VAT
|
do 5 dokumentów
|
100 zł
|
do 30 dokumentów
|
150 zł
|
do 100 dokumentów
|
300 zł
|
PROWADZENIE KSIĘGI PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW BEZ EWIDENCJI VAT PROWADZENIE
EWIDENCJI PRZYCHODÓW Z EWIDENCJĄ VAT
|
do 5 dokumentów
|
150 zł
|
do 30 dokumentów
|
200 zł
|
do 100 dokumentów
|
300 zł
|
PROWADZENIE KSIĘGI PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW Z EWIDENCJĄ VAT
|
do 5 dokumentów
|
200 zł
|
do 30 dokumentów
|
300 zł
|
do 100 dokumentów
|
400 zł
|
PROWADZENIE KSIĄG HANDLOWYCH
|
do 30 dokumentów
|
800 zł
|
do 100 dokumentów
|
1100 zł
|
sprawozdania roczne
(bilans)
|
1-3 opłaty miesięczne
|
ROZLICZENIA PRACOWNIKÓW
|
Listy płac, kartoteki
wynagrodzeń, deklaracje ZUS, PIT-4, PIT-11
|
cena od osoby
|
do 5 osób
|
30 zł
|
powyżej 5 osób
|
25 zł
|
umowy zlecenia, umowy
o dzieło
|
od 20 zł
|
OPŁATY POZOSTAŁE
|
zamknięcie roku KPIR,
Ewidencja Przychodu
|
opłata za grudzień
|
NOWI KLIENCI
|
DEKLARACJE
|
Obliczenie zaliczki
na podatek dochodowy
|
100 zł
|
VAT-7
|
100 zł
|
PIT-28
|
100 zł
|
PIT-11 / PIT-8B
|
70 zł
|
Dokumenty
rozliczeniowe ZUS pracodawcy
|
70 zł
|
ZAPISY W EWIDENCJACH OPŁATA ZA 1 ZAPIS
|
Ewidencja przychodu
|
2 zł
|
Księga Przychodów i
rozchodów
|
3 zł
|
Ewidencja VAT
sprzedaży
|
2 zł
|
Ewidencja VAT zakup
|
2 zł
|
SPRAWOZDANIA DO URZĘDU STATYSTYCZNEGO
|
Osoby fizyczne
|
od 30 zł
|
Osoby prawne
|
od 50 zł
|
Źródło: www.
usługi.ceny.rach.pl
Wymieniłam
powyżej tylko dwa główne podstawowe czynniki, które wliczamy do kosztów prowadzenia
działalności gospodarczej, ale są przecież jeszcze związane z zatrudnieniem
pracowników, pomieszczeń gospodarczych i biurowych, ubezpieczeniem firmy i
pozostałe, które są uwarunkowane od skali i formy działalności gospodarczej,
którą zamierzamy prowadzić.
Wszystkie te koszty finansowe musimy zliczyć na samym początku zanim zaczniemy
prowadzić działalność gospodarczą, bo to da nam obraz czy jesteśmy wstanie
wygenerować takie przychody, które umożliwią nam po odjęciu wszelakich kosztów
na otrzymanie takiego dochodu, który nam umożliwi dalszy rozwój firmy a nie
wpędzi w tarapaty finansowe. Jak widać wybór metody opodatkowania to poważny
wybór na wielu płaszczyznach.
Aspekt informacyjny
Jedno także
z podstawowych kryteriów wyboru formy opodatkowania działalności gospodarczej
to aspekt informacyjny. Ponieważ wybierając najprostszą formę opodatkowania jak
ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub karta podatkowa mamy wyłącznie
informację o przychodach jakie uzyskaliśmy, są to informacje widoczne dla nas lub
dla zewnętrznych instytucji lub kontrahentów. Wybierając formę działalność na zasadach książki przychodów i
rozchodów, mamy już bardzo ogólne ale
możliwość uzyskania informacji podstawowych o kwotach naszych kosztów:
Ø
kwotę
zakupu towaru,
Ø
koszty uboczne
zakupu towarów,
Ø
kwotę
wynagrodzeń,
Ø
pozostałe
wydatki.
Sami musimy ustalić czy dla nas jest to wystarczająca
informacja a także dla zewnętrznych
odbiorców i kontrahentów z którymi chcemy współpracować. Musimy ustalić jakie
informację, które możemy pozyskać z
ewidencji księgowej są dla nas ważne a także jakie będą potrzebne dla innych
instytucji.
Wiadomo, że jeśli planujemy działalność na małą skalę, jako mały podatnik, u
którego wartość przychodu ze sprzedaży wraz z kwotą VAT nie przekroczyła w 2009
roku wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000
euro to jest 5 067 000 zł., to może te informacje wymienione powyżej
starczą. Lecz jeśli planujemy naszą działalność na duża skale i chcemy uzyskać jak najlepszy zakres
informacyjny z ewidencji
gospodarczej na temat sytuacji finansowej naszej firmy, to najlepszą metodą
jest pełna księgowość, którą możemy wybrać dobrowolnie nawet jeśli nie
przekraczamy limitu koniecznego do przejścia na księgi handlowe. Ponieważ
racjonalne prowadzenie działalności gospodarczej wymaga zachowania przez
przedsiębiorcę odpowiedniej relacji między osiągniętymi przychodami a ponoszonymi kosztami. A
prowadząc pełną księgowość mamy pełny obraz rentowności czyli stanu finansowego
firmy wyrażonego wynikiem finansowym osiągniętym z działalności gospodarczej.
Wynik finansowy przedsiębiorstwa jest jedna z najważniejszych miar przecież jego
sprawności i kondycji finansowej. Powstaje on w rezultacie zsumowania wyników
zwyczajnych jak i wyników
nadzwyczajnych, które powstały w skutek jakiś nieprzewidzianych zdarzeń
losowych. Najprościej mówiąc jest to różnica pomiędzy kwotą wygenerowanych
przychodów oraz wartością powstałą z tego tytułu kosztów, składa on się z
poszczególnych poziomów wynikowych:
Ø
działalność
podstawowa,
Ø
działalność
operacyjna,
Ø
działalność
gospodarcza,
Ø
uwzględnienie
zdarzeń nadzwyczajnych,
Ø
poziom
wyniku finansowego brutto.
Do podstawowych czynników, które wpływają na wynik
finansowy to przecież:
Ø przychody netto ze sprzedaży produktów,
towarów oraz materiałów,
Ø
pozostałe
przychody operacyjne,
Ø
przychody
finansowe,
Ø
koszty
działalności operacyjnej,
Ø
pozostałe
koszty operacyjne,
Ø
koszty
finansowe,
Ø
saldo
zysków i strat nadzwyczajnych.
Dzięki prowadzeniu naszej działalności gospodarczej przy
pomocy księgi handlowej mamy pełny obraz ponoszonych przez nas kosztów, które
są wyszczególnione według różnych kryteriów:
Ø
według
ich struktury:
§
koszty
proste: koszty zaliczane do rodzajowych,
§ koszty złożone: które posiadają strukturę
wewnętrzną na przykład : koszty wytworzenia jak materiały bezpośrednie,
robocizna bezpośrednia itp.
Ø według ich związku z produktami:
§ koszty bezpośrednie: można je przypisać do
danego produktu bezpośrednia,
§ koszty pośrednie: wspólne dla większej liczby
produktów.
Ø według miejsc ich powstawania: koszty
wydziałów podstawowych, koszty wydziałów zaopatrzenia, koszty wydziału zbytu
itp.
Ø według związku z procesem produkcji:
§ koszty podstawowe: koszty nieodłącznie
związane z procesem technologicznym,
§ koszty ogólne: koszty ponoszone dla
zapewnienia sprawnego funkcjonowania jednostki gospodarczej.
Ø
według
zaliczenia do wyniku finansowego;
§
koszty
przyszłych okresów: zwane inaczej rozliczeniami międzyokresowymi kosztów,
§
koszty
danego roku: koszty poniesione w danym roku i dotyczące przychodów danego roku.
Ø według obszaru działalności: koszty zwykłej
działalności operacyjnej, pozostałe koszty operacyjne, koszty finansowe.
Ø
według
rodzaju:
§
amortyzacja
§
zużycie
materiałów i energii
§
usługi
obce
§
wynagrodzenia
§
ubezpieczenia
społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników
§
podatki i
opłaty
§
inne
koszty rodzajowe
Same koszty rodzajowe jak dużo
informacji już dostarczają dla właściciela i innych odbiorców o strukturze
kosztów w firmie:
Ø według zaliczania do podstawy opodatkowania:
koszty uzyskania przychodu, koszty nie będące kosztami uzyskania przychodu.
Ø według związku kosztów z przychodami; koszty
wytworzenia sprzedanych produktów, wartość sprzedanych towarów i
materiałów, koszty okresu.
Ø według ich związku z okresem sprawozdawczym;
koszty czynne to znaczy poniesione w danym okresie sprawozdawczym, które nie SA
kosztami danego okresu i ich rozliczanie nastąpi w przyszłych okresach. Koszty
bierne; koszty tworzone na przyszłe przewidywane wydatki.
Dzięki danych szczegółowych, które
zawarłam powyżej możemy stworzyć analizę finansową, która pokaże nam czynniki
majątkowe, kapitałowe oraz finansowe, które mają największy wpływ na rezultaty,
które osiągamy i chcemy osiągnąć z działalności gospodarczej i możemy
wywnioskować jakie dalsze kroki musimy przedsięwzięć.
Możemy wyróżnić pięć obszarów analizy
wskaźnikowej, służących ocenie:
Ø
ogólnej
sytuacji finansowej,
Ø
płynności
finansowej,
Ø
zadłużenia
i zdolności do obsługi długu,
Ø
sprawności
działania,
Ø
rentowności,
Ø
rynkowej
wartości akcji i kapitału.
Mając taką ilość danych pozyskanych z
księgi handlowej oraz sald i kont
księgi głównej i pomocniczej, możemy obliczyć rentowność naszego
przedsiębiorstwa oraz poszczególnych interesujących nas struktur działalności,
tak jak:
Ø
rentowność
sprzedaży,
Ø
rentowność
majątku,
Ø
rentowność
kapitału własnego,
Ø
rentowność
kapitałów obcych.
Widzimy jak wielkie ma znaczenie
wyboru odpowiedniej metody opodatkowania dla naszej informacji co dzieje się w
naszej firmie i co i w jakich obszarach musimy zmienić. Mając dane informację,
możemy szybko zareagować jeśli widzimy jakieś nie dociągnięcia w strukturze
naszej działalności gospodarczej.