Kryteria wyboru formy opodatkowania

         Aspekt prawny

Każda osoba fizyczna także występująca jako wspólnik w spółce cywilnej  rozpoczynająca działalność gospodarczą musi ją zarejestrować oczywiście przepisy wyłączają rolników, którzy nie mają obowiązku rejestrowania działalności                w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a także wynajmowania pokoi       i miejsc na ustawienie namiotów, sprzedaży domowych posiłków i świadczenia podobnych usług związanych z pobytem turystów  w gospodarstwie rolnym.

W przypadku wyboru formy opodatkowania dla działalności gospodarczej jedynie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą indywidualnie bądź w formie spółki lub uzyskujące przychody z najmu mają prawo do wyboru formy opodatkowania. Inne osoby fizyczne oraz osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej rozliczają się wyłącznie na zasadach ogólnych oraz według podatku dochodowego od osób prawnych stosownie do swojego statusu.

W formie karty podatkowej mogą być tylko opodatkowani tak zwani drobni przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gastronomiczną oraz także w zakresie niektórych wolnych zawodów. Uproszczoną formę rozliczania się z urzędem skarbowym stanowi ryczałt ewidencjonowany ale w tej metodzie mogą się rozliczać przedsiębiorcy prowadzący i wykonywujący niektóre wolne zawody, oraz jeśli dalej kontynuują swoją działalność a obroty nie przekroczyły kwoty 150 000 euro. Rozliczenia według podatku liniowego 19 % nie mogą wybrać jedynie osoby, które w ramach swojej działalności gospodarczej  świadczą usługi na rzecz byłego pracodawcy, jakie w roku podatkowym lub w roku poprzednim wykonywały w ramach stosunku pracy u danego przedsiębiorcy.

Dochód uzyskiwany z działalności gospodarczej osób fizycznych   i spółek osobowych  z wyłączeniem spółek kapitałowych , jest zawsze dochodem osobistym podatnika PIT, który rozliczamy i opodatkowujemy według jednej  z omówionych wcześniej metod. Wszystkie limity przesądzające o konieczności wyboru formy opodatkowania dochodu lub rodzaju prowadzonej księgowości określane są w euro i od kilku lat pozostają nie zmienione.

Działalność gospodarcza albo pozarolnicza działalność gospodarcza- oznacza działalność zarobkową: wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową, polegającą na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, polegającej na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych. Prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły,     z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art.10 ust. 1 pkt 1,2, i 4-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, przychodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów tak zwany nieograniczony obowiązek podatkowy.

Każdy krajowy podmiot gospodarczy prowadzący działalność gospodarczą na terenie Polski podlega zasadom opodatkowania obowiązującym    w danym kraju. Podstawy prawne nakładania podatków w Polsce są zawarte w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Konstytucja określa między innymi, że nakładanie oraz określenie podatków może    w Polsce następować tylko w formie ustawy.

Polskie prawo podatkowe przewiduje dwie formy opodatkowania dochodów działalności gospodarczej prowadzonej przez osoby fizyczne oraz spółki cywilne      i osobowe tych osób. Opodatkowanie na zasadach ogólnych, którego źródłem prawa jest Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz na zasadach podatku liniowego. Podstawą opodatkowania jest w tym przypadku dochód, którego zasady wyznaczania i opodatkowania zostały przybliżone w rozdziale pierwszym. Druga forma opodatkowania dochodu z działalności gospodarczej to dwa rodzaje ryczałtu który uregulowany jest Ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Ustawa ta w odniesieniu do działalności gospodarczej dopuszcza dwie możliwości opodatkowania dochodów: karta podatkowa oraz ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, także omówionych dokładnie w rozdziale pierwszym.

Możliwość wyboru formy opodatkowania uzależniona jest od dwóch czynników: rodzaju prowadzonej działalności oraz skali prowadzonej działalności mierzonej wysokością przychodów oraz wielkością zatrudnienia. Biorąc to pod uwagę trzeba zaznaczyć że założenie ksiąg rachunkowych to znaczy prowadzenie pełnej księgowości jest obowiązkowe dla osób fizycznych, spółek cywilnych, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich, spółdzielni socjalnych, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaż towarów, produktów  i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 1 200 000 euro. Po przeliczeniu na złote jest to kwota 5 067 120 zł. Kwoty wyrażone w euro  przelicza się na walutę polską według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w dniu 30 września roku poprzedzającego rok obrotowy. Więc zanim się weźmiemy za wybór metody opodatkowania musimy się zaznajomić z przepisami jaką metodę możemy wybrać do danej działalności gospodarczej, którą zamierzamy prowadzić.

        Aspekt finansowy

Aspekt finansowy jest chyba jednym z najważniejszych kryteriów, które bierzemy pod uwagę wybierając formę opodatkowania, ponieważ wysokość opodatkowania i kwoty podatku jaki przyjdzie płacić przy danej działalności gospodarczej jest podstawowym kryterium wyboru danej formy opodatkowania dlatego dopiero gdy przejdziemy już przez mozolną procedurę wybrania formy opodatkowania to musimy się też liczyć z innymi kwestiami finansowymi jej wyboru, ponieważ w zależności od wybranej metody będziemy też potrzebować programu księgowego dzięki któremu będziemy ewidencjonować naszą działalność gospodarczą a jak widać poniżej ceny programów księgowych są bardzo zróżnicowane w zależności od formy podatkowej jaką wybraliśmy, oczywiście że najwięcej zapłacimy za program dla pełnej księgowości, ale cena wynika z jego złożoności i skomplikowanych procedur ewidencyjnych. Poniżej przedstawiłam parę programów księgowych ich opis i cenę za który moglibyśmy go nabyć, w zależności jaką wcześniej formę opodatkowania wybraliśmy.

Przykłady cen za programy księgowe do prowadzenia ewidencji księgowej przedsiębiorstwa

Tabela 4 Przykładowe ceny programów księgowych

Nazwa programu księgowego	Cena danego programu
Rachmistrz GT	488,00
RAKSSQL Finanse i Księgowość	1,590,00
Ala- mała księgowość	354,00
Ramzes Księgi Handlowe	1,450,00
Rewizor GT	1,199,00
SYMFONIA Finanse i Księgowość Premium	1,970,00
SYMFONIA Mała Księgowość Premium	690,00
Ramzes Ryczałt	280,00

Źródło: opracowanie własne

Druga ważna kwestia to czy sami będziemy prowadzić księgowość naszej firmy, trochę ryzykowny wybór chyba że mamy do tego kwalifikacji, czy zatrudnimy księgowego na etat lub część etatu do firmy, dobra rzecz mamy na miejscu pomoc    w trudnych sytuacjach podatkowych i na bieżąco informację o sytuacji finansowej naszej firmy, no ale to się wiąże też z dodatkowymi obciążeniami finansowymi nie tylko pensja dla księgowego ale także opłacenie od niej ZUS-u oraz podatku dochodowego od pracownika, nie zapomnijmy także o naszym ZUS-ie jako właściciela, który jest też dla nas dużym obciążeniem finansowym. Możemy oczywiście zlecić prowadzenie spraw księgowych naszej firmy odpowiedniemu biuru rachunkowemu, poniżej przedstawiam przykładowy cennik usług biura rachunkowego, to też spory wydatek ale na pewno konieczny, bez tego prowadzenie działalności gospodarczej i rozliczanie się z urzędami będzie bardzo trudne                i ryzykowne, przecież chcemy prowadzić ją zgodnie z przepisami prawnymi              i podatkowymi.

Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych *

Tabela 5 Składki ubezpieczeń społecznych za 2010 rok

Rodzaj składki oraz konto	Z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym	Bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego
Ubezpieczenia społeczne ** konto: 83 1010 1023 0000 2613 9510 0000	559,49 zł	513,24 zł
Ubezpieczenie zdrowotne konto: 78 1010 1023 0000 2613 9520 0000	233,32 zł	233,32 zł
Fundusz Pracy konto: 73 1010 1023 0000 2613 9530 0000	46,25 zł	46,25 zł

Źródło : www. mf.gov.pl

* dotyczy osób prowadzących pozarolniczą działalność, dla których minimalną podstawę wymiaru stanowi kwota 1887,60 zł (60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na rok 2010)

** kwota składki na ubezpieczenie wypadkowe obliczona stopą procentową w wysokości 1,67% obowiązującą od 1 kwietnia 2009 r., właściwą dla płatników składek zgłaszających w poprzednim roku kalendarzowym do ubezpieczenia wypadkowego przeciętnie miesięcznie nie więcej niż 9 osób. W okresie od 1 kwietnia 2006 r. do 31 marca 2009 r. stopa procentowa dla takich płatników wynosiła 1,8%. [6]

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla tych osób w 2010 r. stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 395,10 zł (30% kwoty minimalnego wynagrodzenia w 2010 r.). Możemy z nich korzystać tylko przez okres dwóch lat od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej i to pod warunkiem, że wcześniej w okresie pięciu lat nie prowadziliśmy żadnej działalności gospodarczej[7].

Za 2010 r. składka na ubezpieczenia społeczne wyżej wymienionych osób nie może być niższa niż:

Tabela 6 Składki na ubezpieczenie społeczne  w 2010 roku korzystające z ulgi ZUS na dwa lata

77,12 zł	(tj. 19,52%) na ubezpieczenie emerytalne
23,71 zł	(tj. 6%) na ubezpieczenia rentowe
9,68 zł	(tj. 2,45%) na ubezpieczenie chorobowe

Źródło: www. mf.gov.pl

Dla wszystkich ubezpieczonych wysokość składek na poszczególne ubezpieczenia od 1 stycznia 1999 r. wynosi:

Tabela 7 Składki procentowe ubezpieczeń społecznych

ubezpieczenie emerytalne	19,52% podstawy wymiaru
ubezpieczenia rentowe
- od 1.01.1999 r. do 30.06.2007 r.	13,00% podstawy wymiaru
- od 1.07.2007 r. do 31.12.2007 r.	10,00% podstawy wymiaru
- od 1 stycznia 2008 r.	6,00% podstawy wymiaru
ubezpieczenie chorobowe	2,45% podstawy wymiaru
ubezpieczenie wypadkowe:
- od 1.01.1999 r. do 31.12.2002 r.	1,62% podstawy wymiaru
- od 1.01.2003 r. do 31.03.2006 r.	od 0,97% do 3,86% podstawy wymiaru
- od 1.04.2006 r. do 31.03.2007 r.	od 0,90% do 3,60% podstawy wymiaru
- od 1.04.2007 r. do 31.03.2009 r.	od 0,67% do 3,60% podstawy wymiaru
- od 1.04.2009 r.	od 0,67% do 3,33% podstawy wymiaru

Źródło: www. mf.gov.pl

Jak widzimy zarówno składki za nasze ubezpieczenie jako właściciela firmy i składki odprowadzane od pracowników, procentowo są takie same, kwotą minimalnego wynagrodzenia w 2010 roku dla pracującego na pełen etat jest kwota 1,317,00, od której odprowadzamy ZUS oraz podatek dochodowy wyliczony według skali progresywnej, którą tabelę zamieściłam w rozdziale pierwszym omawiając metodę opodatkowania na zasadach ogólnych.

Poniżej przedstawiam przykładowy cennik za usługi księgowe według różnych form podatkowych.

Tabela 8 Przykładowy cennik usług księgowych

KLIENCI POSIADAJĄCY UMOWY O PROWADZENIE URZĄDZEŃ KSIĘGOWYCH (OPŁATA W FORMIE RYCZAŁTU)
PROWADZENIE EWIDENCJI PRZYCHODÓW BEZ EWIDENCJI VAT
do 5 dokumentów	100 zł
do 30 dokumentów	150 zł
do 100 dokumentów	300 zł
PROWADZENIE KSIĘGI PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW BEZ EWIDENCJI VAT PROWADZENIE EWIDENCJI PRZYCHODÓW Z EWIDENCJĄ VAT
do 5 dokumentów	150 zł
do 30 dokumentów	200 zł
do 100 dokumentów	300 zł
PROWADZENIE KSIĘGI PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW Z EWIDENCJĄ VAT
do 5 dokumentów	200 zł
do 30 dokumentów	300 zł
do 100 dokumentów	400 zł
PROWADZENIE KSIĄG HANDLOWYCH
do 30 dokumentów	800 zł
do 100 dokumentów	1100 zł
sprawozdania roczne (bilans)	1-3 opłaty miesięczne
ROZLICZENIA PRACOWNIKÓW
Listy płac, kartoteki wynagrodzeń, deklaracje ZUS, PIT-4, PIT-11	cena od osoby
do 5 osób	30 zł
powyżej 5 osób	25 zł
umowy zlecenia, umowy o dzieło	od 20 zł
OPŁATY POZOSTAŁE
zamknięcie roku KPIR, Ewidencja Przychodu	opłata za grudzień

NOWI KLIENCI
DEKLARACJE
Obliczenie zaliczki na podatek dochodowy	100 zł
VAT-7	100 zł
PIT-28	100 zł
PIT-11 / PIT-8B	70 zł
Dokumenty rozliczeniowe ZUS pracodawcy	70 zł
ZAPISY W EWIDENCJACH OPŁATA ZA 1 ZAPIS
Ewidencja przychodu	2 zł
Księga Przychodów i rozchodów	3 zł
Ewidencja VAT sprzedaży	2 zł
Ewidencja VAT zakup	2 zł
SPRAWOZDANIA DO URZĘDU STATYSTYCZNEGO
Osoby fizyczne	od 30 zł
Osoby prawne	od 50 zł

Źródło: www. usługi.ceny.rach.pl

Wymieniłam powyżej tylko dwa główne podstawowe czynniki, które wliczamy do kosztów prowadzenia działalności gospodarczej, ale są przecież jeszcze związane z zatrudnieniem pracowników, pomieszczeń gospodarczych i biurowych, ubezpieczeniem firmy i pozostałe, które są uwarunkowane od skali i formy działalności gospodarczej, którą zamierzamy prowadzić. Wszystkie te koszty finansowe musimy zliczyć na samym początku zanim zaczniemy prowadzić działalność gospodarczą, bo to da nam obraz czy jesteśmy wstanie wygenerować takie przychody, które umożliwią nam po odjęciu wszelakich kosztów na otrzymanie takiego dochodu, który nam umożliwi dalszy rozwój firmy a nie wpędzi w tarapaty finansowe. Jak widać wybór metody opodatkowania to poważny wybór na wielu płaszczyznach.

        Aspekt informacyjny

Jedno także z podstawowych kryteriów wyboru formy opodatkowania działalności gospodarczej to aspekt informacyjny. Ponieważ wybierając najprostszą formę opodatkowania jak ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub karta podatkowa mamy wyłącznie informację o przychodach jakie uzyskaliśmy, są to informacje widoczne dla nas lub dla zewnętrznych instytucji lub kontrahentów. Wybierając formę  działalność na zasadach książki przychodów i rozchodów, mamy już  bardzo ogólne ale możliwość uzyskania informacji podstawowych o kwotach  naszych kosztów:

Ø     kwotę zakupu towaru,

Ø     koszty uboczne zakupu towarów,

Ø     kwotę wynagrodzeń,

Ø     pozostałe wydatki.

Sami musimy ustalić czy dla nas jest to wystarczająca informacja   a także dla zewnętrznych odbiorców i kontrahentów z którymi chcemy współpracować. Musimy ustalić jakie informację, które możemy pozyskać  z ewidencji księgowej są dla nas ważne a także jakie będą potrzebne dla innych instytucji. Wiadomo, że jeśli planujemy działalność na małą skalę, jako mały podatnik, u którego wartość przychodu ze sprzedaży wraz z kwotą VAT nie przekroczyła w 2009 roku wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro to jest 5 067 000 zł., to może te informacje wymienione powyżej starczą. Lecz jeśli planujemy naszą działalność na duża skale    i chcemy uzyskać jak najlepszy zakres informacyjny       z ewidencji gospodarczej na temat sytuacji finansowej naszej firmy, to najlepszą metodą jest pełna księgowość, którą możemy wybrać dobrowolnie nawet jeśli nie przekraczamy limitu koniecznego do przejścia na księgi handlowe. Ponieważ racjonalne prowadzenie działalności gospodarczej wymaga zachowania przez przedsiębiorcę odpowiedniej relacji między osiągniętymi przychodami                      a ponoszonymi kosztami. A prowadząc pełną księgowość mamy pełny obraz rentowności czyli stanu finansowego firmy wyrażonego wynikiem finansowym osiągniętym z działalności gospodarczej.

Wynik finansowy przedsiębiorstwa jest jedna  z najważniejszych miar przecież jego sprawności i kondycji finansowej. Powstaje on w rezultacie zsumowania wyników zwyczajnych jak  i wyników nadzwyczajnych, które powstały w skutek jakiś nieprzewidzianych zdarzeń losowych. Najprościej mówiąc jest to różnica pomiędzy kwotą wygenerowanych przychodów oraz wartością powstałą        z tego tytułu kosztów, składa on się z poszczególnych poziomów wynikowych:

Ø     działalność podstawowa,

Ø     działalność operacyjna,

Ø     działalność gospodarcza,

Ø     uwzględnienie zdarzeń nadzwyczajnych,

Ø     poziom wyniku finansowego brutto.

Do podstawowych czynników, które wpływają na wynik finansowy to przecież:

Ø     przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów oraz materiałów,

Ø     pozostałe przychody operacyjne,

Ø     przychody finansowe,

Ø     koszty działalności operacyjnej,

Ø     pozostałe koszty operacyjne,

Ø     koszty finansowe,

Ø     saldo zysków i strat nadzwyczajnych.

Dzięki prowadzeniu naszej działalności gospodarczej przy pomocy księgi handlowej mamy pełny obraz ponoszonych przez nas kosztów, które są wyszczególnione według różnych kryteriów:

Ø     według ich struktury:

§      koszty proste: koszty zaliczane do rodzajowych,

§  koszty złożone: które posiadają strukturę wewnętrzną na przykład : koszty wytworzenia jak materiały bezpośrednie, robocizna bezpośrednia itp.

Ø     według ich związku z produktami:

§      koszty bezpośrednie: można je przypisać do danego produktu bezpośrednia,

§      koszty pośrednie: wspólne dla większej liczby produktów.

Ø     według miejsc ich powstawania: koszty wydziałów podstawowych, koszty wydziałów zaopatrzenia, koszty wydziału zbytu itp.

Ø     według związku z procesem produkcji:

§      koszty podstawowe: koszty nieodłącznie związane    z procesem technologicznym,

§      koszty ogólne: koszty ponoszone dla zapewnienia sprawnego funkcjonowania jednostki gospodarczej.

Ø     według zaliczenia do wyniku finansowego;

§      koszty przyszłych okresów: zwane inaczej rozliczeniami międzyokresowymi kosztów,

§      koszty danego roku: koszty poniesione w danym roku i dotyczące przychodów danego roku.

Ø     według obszaru działalności: koszty zwykłej działalności operacyjnej, pozostałe koszty operacyjne, koszty finansowe.

Ø     według rodzaju:

§      amortyzacja

§      zużycie materiałów i energii

§      usługi obce

§      wynagrodzenia

§      ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników

§      podatki i opłaty

§      inne koszty rodzajowe

Same koszty rodzajowe jak dużo informacji już dostarczają dla właściciela i innych odbiorców o strukturze kosztów w firmie:

Ø   według zaliczania do podstawy opodatkowania: koszty uzyskania przychodu, koszty nie będące kosztami uzyskania przychodu.

Ø   według związku kosztów z przychodami; koszty wytworzenia sprzedanych produktów, wartość sprzedanych towarów   i materiałów, koszty okresu.

Ø   według ich związku z okresem sprawozdawczym; koszty czynne to znaczy poniesione w danym okresie sprawozdawczym, które nie SA kosztami danego okresu i ich rozliczanie nastąpi w przyszłych okresach. Koszty bierne; koszty tworzone na przyszłe przewidywane wydatki.

Dzięki danych szczegółowych, które zawarłam powyżej możemy stworzyć analizę finansową, która pokaże nam czynniki majątkowe, kapitałowe oraz finansowe, które mają największy wpływ na rezultaty, które osiągamy i chcemy osiągnąć z działalności gospodarczej  i możemy  wywnioskować jakie dalsze kroki musimy przedsięwzięć.

Możemy wyróżnić pięć obszarów analizy wskaźnikowej, służących ocenie:

Ø     ogólnej sytuacji finansowej,

Ø     płynności finansowej,

Ø     zadłużenia i zdolności do obsługi długu,

Ø     sprawności działania,

Ø     rentowności,

Ø     rynkowej wartości akcji i kapitału.

Mając taką ilość danych pozyskanych z księgi handlowej oraz sald   i kont księgi głównej i pomocniczej, możemy obliczyć rentowność naszego przedsiębiorstwa oraz poszczególnych interesujących nas struktur działalności, tak jak:

Ø     rentowność sprzedaży,

Ø     rentowność majątku,

Ø     rentowność kapitału własnego,

Ø     rentowność kapitałów obcych.

Widzimy jak wielkie ma znaczenie wyboru odpowiedniej metody opodatkowania dla naszej informacji co dzieje się w naszej firmie i co i w jakich obszarach musimy zmienić. Mając dane informację, możemy szybko zareagować jeśli widzimy jakieś nie dociągnięcia w strukturze naszej działalności gospodarczej.