Podatkiem nazywamy jednostronne, przymusowe i bezzwrotne świadczenie
pieniężne wprowadzone w drodze ustawy na rzecz państwa lub samorządu
terytorialnego. Struktura podatku ma autonomiczną budowę, każdego ze zobowiązań
podatkowych. Do najważniejszych elementów struktury podatku wyróżnionych w literaturze przedmiotu zalicza się :
Ø
podmiot
podatku- to osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie
posiadające osobowości prawnej. Podmioty te ze względu na fakt, że to na nich
spoczywa obowiązek podatkowy, w drodze ustawy określa się zbiorczym mianem
podatników.
Ø
przedmiot
podatku- to stan faktyczny lub prawny, wyraźnie określony przez ustawodawcę, z
którym przepisy obowiązującego prawa łączą powstanie zobowiązania podatkowego.
Do stanów takich polskie prawo podatkowe zalicza między innymi dochód, grunt,
lokal, spadek czy darowiznę.
Ø
podstawę
podatku- to określony w sposób ilościowy lub wartościowy przedmiot podatku,
podstawa może być wyrażona jednostkach
pieniężnych lub w jednostkach powierzchni, długości czy wagi.
Ø
stawkę
podatku- powszechnie przyjmuje się, że stawka podatku jest określona w
wysokości kwotowej lub procentowej należnej od danej podstawy podatku. W teorii
systemu podatkowego wyróżnia się cztery zasadnicze rodzaje stawek podatkowych:
·
stawkę
proporcjonalną- charakteryzująca się stałym stosunkiem pomiędzy kwotą
podatku a wielkością podstawy opodatkowania. W tym przypadku jakiekolwiek zmiany
podstawy podatku nie powodują zmian wysokości stawki podatku.
·
stawkę progresywną- jej wysokość rośnie wraz
ze wzrostem podstawy podatku.
·
stawkę regresywną- to odwrócenie stawki
progresywnej, ich wysokość rośnie wraz ze zmniejszeniem się podstawy podatku i odwrotnie wysokość stawki maleje wraz ze
wzrostem podstawy podatku.
·
stawkę degresywną- są to stawki proporcjonalne
z tym wyjątkiem, że przy najniższych podstawach podatku przechodzą w stawki
progresywne.
Ø
ulgę podatkową- polega na wyłączeniu z podstawy
podatku pewnych ściśle określonych przez ustawodawcę wartości. Efektem tych
zabiegów jest ostateczne zmniejszenie wysokości należnego podatku.
Ø
zwolnienie podatkowe- są to zwolnienia
trojakiego rodzaju, mogą być zwolnienia
podmiotowe, przedmiotowe oraz podmiotowo-przedmiotowe.
Ø
wyłączenie podatkowe- stosowane są w przepisach
prawa podatkowego wtedy, gdy ustawodawca wskazuje pewne stany, faktyczne lub
prawne, nie rodzące obowiązku podatkowego, jednocześnie precyzując warunki
konieczne do stosowania wyłączenia.
Przyjmuje się powszechnie, że podatek spełnia co
najmniej trzy zasadnicze funkcje :
Ø
funkcja
fiskalna- to pierwotna funkcja systemu podatkowego, dążenie przez państwo do
pozyskiwania na drodze opodatkowania jak największych środków pieniężnych na
finansowanie wydatków publicznych.
Ø
funkcja
ekonomiczna- jest nierozerwalnie związana z funkcją fiskalną, ponieważ zbyt
wysokie obciążenia podatkowe powodują zahamowanie rozwoju gospodarczego, czego
efektem jest z kolei zniszczenie źródeł
podatkowych i naturalne zmniejszenie wpływów budżetowych.
Ø
funkcja
społeczna- jej istotą jest wpływanie za pomocą obowiązującego systemu
podatkowego na redystrybucję dochodu narodowego.
We współczesnym systemie podatkowym wyróżniamy
następujące klasyfikacje podatków:
Ø
podatki
osobiste i rzeczowe- podatki osobiste to te które uwzględniają zdolność
płatniczą podatnika, na przykład podatek dochodowy od osób fizycznych. Podatek
rzeczowy nie bierze pod uwagę w żaden sposób sytuacji osobistej podatnika co
można zauważyć na przykładzie podatku rolnego.
Ø
podatki
bezpośrednie i pośrednie- podatek bezpośredni jest to podatek, którego
normatywny podmiot i przedmiot jest identyczny z
podmiotem i przedmiotem
ekonomicznym. Przyjęcie takiej formy zobowiązania podatkowego umożliwia
stosowanie rozmaitych ulg, zwolnień czy wyłączeń. Podatki pośrednie pozwalają
na przerzucenie zobowiązania podatkowego ich główną zaletą jest to że
zapewniają stałe wpływy do budżetu nawet w ekstremalnych sytuacjach. Takim
podatkiem jest podatek od dochodu wydatkowanego na zakup dóbr i usług VAT.
Ø
podatki
państwowe i samorządowe- pierwsze stanowią źródło wpływów do budżetu
państwowego zaś podatki samorządowe to wpływy do budżetów samorządów
terytorialnych.
Ø
podatki
przychodowe, dochodowe, konsumpcyjne i majątkowe, podatek przychodowy to taki
którego podstawą jest uzyskany przychód. Dochodowe uzależnione są od wyniku
finansowego działalności podatnika. Konsumpcyjne to dochód wydatkowany.
Majątkowy to taki którego przedmiotem jest posiadanie określonych wartości, ich
nabycie lub zbycie.
Źródłami polskiego prawa podatkowego są
następujące akty prawotwórcze :
Ø
konstytucja
Ø
ordynacja
podatkowa, kontrola skarbowa, opłata skarbowa, podatek od czynności
cywilnoprawnych, podatek dochodowy od osób prawnych, podatek dochodowy od osób
fizycznych, podatek od towarów i usług, podatek akcyzowy, podatek od spadków i
darowizn, podatek rolny, podatek leśny, podatki lokalne i opłaty lokalne, gry
hazardowe).
Ø
rozporządzenia i zarządzenia
Ø
uchwały organów samorządu terytorialnego
Ø
umowy międzynarodowe
Najbardziej popularnym i najczęściej stosowanym do wyliczenia podatku
dochodowego jest opodatkowanie według skali progresywnej i od niego zacznę
omawianie poszczególnych metod podatkowych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz